Soms breekt uw licht…

Overweging op 4 februari 2024
door Jan van der Sman

Bij: Job 7, 1 t/m 21 en Marcus 1, 29 t/m 39

Het is nog volop winter, buiten is het nog kaal en koud. De natuur wacht in stilte op de warmte van de zon en maakt zich klaar voor een nieuwe lente. Maar in ons leven lijkt die lente soms wel heel ver weg. Angst, onzekerheid, ziekte, ouderdom…., is er nog wel een zon die doordringt in het donkere bos van grote problemen?

Het boek Job

In de eerste lezing hoorden we een stukje uit het boek Job. Jammer dat dit boek in de liturgie niet vaker aan het woord komt, want het gaat uitvoerig in op een vraag die ons vaak bezighoudt: Waar is God in deze wereld vol lijden en ellende? Waar is de God op wie ik vertrouwen kan? We kennen wellicht de mythische raamvertelling van het boek Job. De godvruchtige, superrijke Job wordt door de duivel op de proef gesteld. Die wil wel eens zien wat er van zijn godsvertrouwen overblijft als het kwaad hem treft. Job verliest have en goed, gezin en gezondheid. Maar na een lange worsteling blijft hij ondanks alles toch geloven in de goedheid van God. En als beloning schenkt God hem een rijkdom groter dan hij ooit had.

Dit is slechts een mooi verhaaltje als omlijsting, als inleiding en slot voor bijna veertig hoofdstukken wijsheidsliteratuur. Daarin wordt door Job en zijn vrienden diepgaand gediscussieerd over de vraag naar het waarom van het lijden. Job weigert zich neer te leggen bij de algemeen geldende gedachte dat het lijden een straf van God is voor de zonde, een vergelding voor het gedane kwaad. Hij weigert om vergeving te vragen voor iets wat hij niet gedaan heeft. Hij klaagt God aan voor het hem aangedane onrecht.

Naar een andere Godsbeleving

Van dat protest hoorden we in de eerste lezing een hoofdstuk. Je hoort hoe hij worstelt met het heersende godsbeeld en verlangend uitziet naar een God die anders is. Aan het einde van het boek, als Job eindelijk uitgeraasd is tegen God, neemt God het woord en spreekt met zoveel liefde over alles wat hij gemaakt heeft en over alles wat hij met zorg omringt dat Job heel stil wordt en heel klein. Hij voelt de alles overstijgende grootheid van God en de alles omvattende warmte van zijn liefde. Job vergeet alle discussies, vergeet zijn protest, vergeet zijn lijden. Hij weet God veel dichterbij dan hij ooit vermoed had. Hij weet zich gedragen, hij weet zich in veilige handen, hij weet het komt goed hoe dan ook.

Gods menswording in Jezus

Ook in Jezus’ tijd werd lijden nog gezien als een straf van God, als een lijden dat men aan zichzelf te wijten had. Zieken werden naar de rand van de samenleving geschoven. De gedachte heerste dat je een goddelijk taboe doorbreekt als je zieken verzorgt, als je te dicht bij hen in de buurt komt of hen aanraakt. Jezus komt in hun buurt, raakt hen aan en bevrijdt hen van de waanideeën en demoniseringen. Jezus had wellicht helende krachten, maar gaf zieken vooral weer hun menselijke waardigheid terug. Toen hij de schoonmoeder van Simon aanraakte, stond zij op uit haar ziekzijn en kon zij haar plaats in het leven weer innemen.

Maar toen de massa begon op te dringen trok Jezus zich terug en vertrok hij naar een stille omgeving om te bidden en zich te bezinnen op zijn roeping. Jezus zocht geen populariteit als wonderdokter, Jezus voelde zich geroepen om mensen in contact te brengen met de bron van waaruit hij leefde, de bron die hij zijn vader noemde. In de stilte van de nacht laafde hij zich aan de bron van zijn gezagvol spreken, de bron van zijn helende kracht, de God die hem inspireerde en de kracht gaf om mensen in hun kwetsbaarheid nabij te zijn.

In Jezus werd een God zichtbaar die zich het lijden van mensen aantrekt, die in hun lijden nabij wil zijn, die hen een kracht schenkt die het lijden overstijgt. In Jezus werd een goddelijke liefde zichtbaar die doet opstaan uit lijden en dood. Met heel zijn evangelie getuigt Marcus dat die God in Jezus mens geworden is. Als nooit tevoren heeft Jezus ons die God laten zien in zijn aandacht en liefde voor kwetsbare en uitgestoten mensen. Om die God in onze wereld zichtbaar te maken is hij zelf het lijden en de dood niet uit de weg gegaan. Jezus heeft laten zien dat God zichtbaar en aanwezig wil zijn in het leven van mensen.

 Gods aanwezigheid in ons leven

De lezingen van vandaag nodigen ons uit om in ons leven naar die God uit te zien, om die God te ontmoeten als bron van leven. Godsontmoetingen zijn heel persoonlijke ervaringen. Maar dat neem niet weg dat we elkaar op weg kunnen helpen door ervaringen te delen die ons raken in het diepst van onze ziel.

Ik herken die God in mensen die ondanks alle grote problemen van deze tijd vol vertrouwen de toekomst tegemoet gaan en geloven in de vernieuwende kracht van de liefde. Die God wordt voor mij ook zichtbaar in de hulpverleners die onvermoeibaar zich inzetten voor de slachtoffers van oorlog en geweld. Ondanks de grote risico’s zijn ze hen nabij met aandacht, medische zorg, en noodvoorzieningen. Ik denk ook aan de jongeren die ervoor kiezen om in ziekenhuizen en zorginstellingen te werken. Ze vergeten vaak hun vermoeidheid als ze met veel geduld en liefde de mensen verzorgen die aan hen zijn toevertrouwd. Wonderlijk ook hoe palliatieve zorgverleners vaak weten te bereiken dat stervenden dankbaar hun leven afsluiten en in vrede hun dood tegemoet gaan. Wat een vreugde als je zelf een mens mag zijn, in wie Gods liefde zichtbaar wordt.

Moge de ontmoetingen met Gods liefdevolle nabijheid ons geloof en vertrouwen versterken dat God er ook zal zijn wanneer het lijden ons treft. En laten we hopen en bidden dat hij aan het einde van ons leven er zal zijn om ons te omarmen met de warmte van zijn goddelijke liefde.

Amen.