Lijden met liefde

Overweging op zondag 26 februari 2023 door Simone Snakenborg

Bij: Genesis 2,15–3,9 en Matteüs 4,1-11

Op Aswoensdag werden we uitgenodigd om onszelf 40 dagen naar binnen te keren. Om ons te bezinnen en te berouwen. We kunnen ons daarbij richten op ons eigen leven of daarbuiten. In de wereld ons heen is er inspiratie genoeg. Ik noem de inval in Oekraïne nu een jaar geleden, de vele andere brandhaarden in de wereld, de politieke misstanden in ons eigen land, de uitputting van de aarde. Ik kan er een klaagzang van maken, maar dat ga ik niet doen.

Want 40, wat een prachtig bijbels getal is dat.

• 40 jaren in de woestijn op weg naar het Beloofde Land;
• 40 dagen voor Mozes op de berg met God;
• 40 dagen voor Jezus in de woestijn om zijn zending te beginnen.

40 duidt een nieuw begin aan, zoals na 40 weken zwangerschap er nieuw leven op komst is. 40 leidt ons naar Pasen, waar wij opnieuw geboren mogen worden. Maar daar zijn we nog niet. We zijn nog maar op dag vier.

Liefland

Over geboorte lazen wij in Genesis. In het Oosten is een tuin aangelegd, vol bomen met de heerlijkste vruchten. In het midden de levensboom en de boom van kennis van goed en kwaad. Liefland noemt de Naardense Vertaling dat. Een proeftuin waar alles goed en mooi is, geplant in het Oosten omdat daar de zon opkomt en het leven dagelijks opnieuw begint.

De vruchten in Eden groeien er niet voor niets. God schept een mens die de tuin bewerken moet, met dieren als helpers. God schept nóg een mens, een van zijn gebeente omdat hij eenzaam is. En zij schamen zich niet.

Maar dan komt er een slang de boel door elkaar schoppen. Listig misleidt het dier een mens. Zij eet de vruchten van kennis van goed en kwaad en deelt ze met haar mens. Het kwaad is geschied. Heel verleidelijk om dan conclusies te trekken voor de rest mensheid.

Niet mijn conclusie. Want, als je dóórleest: door van de kennisboom te eten, zijn de mensen een gelijke geworden van God zelf.

Geweten

Kennis krijgen van goed en kwaad, is dat niet hetzelfde als een geweten ontwikkelen? Iets wat hoort bij opgroeien van onschuldige kinderen tot opgeschoten pubers en volwassen mensen? En mogen we juist niet heel dankbaar zijn voor ons geweten? Dankzij ons innerlijke kompas kunnen we berouw voelen, kunnen we ons hart scheuren voor wat is misdaan en kunnen we compassie tonen voor onze medemens.

Dankzij ons geweten hebben wij het wel nodig om zo nu en dan gezuiverd te worden. Een grote schoonmaak, dus. Alle ramen en deuren open en even goed met de bezem en de mattenklopper er doorheen. De veertigdagentijd kan zo’n jaarlijkse schoonmaaktijd zijn. Een tijd om onze spijt en pijn aan te raken.

Dat is niet gemakkelijk. Want ik weet niet hoe het met jullie is, als ik ergens pijn heb, dan probeer ik dat juist te omzeilen. Als ik een splinter in mijn voet heb, dan loop ik liever een beetje scheef, om de pijn maar niet te hoeven voelen. Maar zo werkt het niet. Want als de splinter lang blijft zitten, gaat hij etteren en zweren. De splinter eruit pulken met een pincet werkt sneller en het helpt veel beter.

40 dagen in de woestijn

Zo raakt ook Jezus zijn eigen pijn en spijt aan, zo lazen wij in Matteüs. Na zijn doop in de Jordaan trekt hij 40 dagen de woestijn in om zich te bezinnen op zijn levensopdracht. Nu is de woestijn in Jezus’ tijd eerder een dorre vlakte met wat struikgewas en veel wilde dieren. Niet de oneindige zandvlakten die wij ons daarbij voorstellen. Dus overleven is mogelijk, hoewel heel zwaar.

En daar in die bijna zes weken van ontbering komt Jezus zichzelf tegen; raakt hij zijn eigen spijt en pijn aan. De duivel stelt hem op de proef. In de Griekse vertaling staat diabolos. De term komt van een werkwoord dat betekent ‘in de war gooien’.

Door een gebrek aan vocht, voedsel en slaap is Jezus danig in de war geschopt. ‘Maak van deze stenen brood, spring naar beneden en kniel voor mij”,

Voordat Jezus klaar is voor zijn roeping, moet hij eerst nog wat splinters trekken uit zijn geest. Hij raakt zijn verwardheid aan en … laat het los. Door na zich iedere ‘duivelse gedachte’ te verbinden zijn Hemelse Vader. Tot hij klaar is voor zijn roeping.

Het gaat niet vanzelf over

Dat is niet gemakkelijk, écht niet. Want het is zo verleidelijk om het niet aan te gaan. Om ons innerlijke kompas maar rondjes te laten draaien en wat ons dwars zit te ontkennen en te laten zweren en etteren.

Maar het gáát niet vanzelf over. Alles wat je je laat zitten, kost alleen maar meer energie dan wanneer je het aanraakt en loslaat. Dat is waarom er nog 36 dagen op ons liggen te wachten, als een uitnodiging. Misschien kunnen we deze lijdenstijd gebruiken om ons eigen lijden te zien en aandacht te geven. Zodat het uit onszelf kan opborrelen en niet blijft zitten als een zwerende splinter.

Lijden met liefde

Want door onszelf op deze manier te zuiveren, maken wij de wereld waarin wij leven een stukje heler. Als je dat voor ogen houdt. Mijn lijden is ook helend voor een ander, dan lijd je met liefde.

Door zelf ons lijden te durven aangaan, kunnen wij bovendien invoelen in het lijden van ieder ander levend wezen of van moeder aarde.

Door zelf te lijden, worden we compassievol naar het leed van een ander. Dat is lijden met liefde, lijden met je hart.

Want als wij deze veertigdagentijd zouden ingaan zonder liefde, dan doen wij ons zinloos geweld aan. Lijden zonder liefde is zelfverwoesting.

Dat kan nooit de bedoeling zijn geweest van de Mensenzoon. Dat kan nooit de bedoeling zijn geweest van de Enige, die ons een thuis gaf in Liefland, die tuin zonder grenzen en hekken waar de zon opkomt, iedere dag weer.

Zo op weg te gaan naar Pasen, met bij iedere stap een splinter minder in onze voeten. Dat wens ik ons toe.

Amen.