Wees waakzaam

Overweging op zondag 5 november 2023
door Nico Meijer

Bij: Spreuken 8, 22-36  –  Mattheus 25, 1-13

Waakzaamheid. Wees waakzaam, is de oproep van Jezus. Wat houdt die oproep voor ons in?

Af en toe spreek ik een echtpaar dat veel reist. Ze maken eigenlijk elk jaar wel een grote reis. Meestal naar een verre, exotische bestemming. Hun beurs is niet al te groot, dus ze sparen daar het hele jaar voor, onder het motto: ‘Dat kunnen ze ons in elk geval niet meer afnemen.’ Ik hoor hun belevenissen met interesse aan en gun ze van harte hun verrijkende ervaringen: andere culturen, andere volkeren, andere talen, andere landschappen. Prachtig. En tegelijk krijg ik er een heel ongemakkelijk gevoel bij. Een stemmetje in mij zegt: dat kun je toch eigenlijk in deze tijd  niet meer maken:  zoveel kerosine, zoveel uitstoot, zoveel vervuiling.

Aan de ene kant wil ik hen het plezier niet afpakken door allerlei kritische vragen te stellen. Aan de andere kant denk ik: lezen jullie dan geen kranten, kijken jullie dan geen tv, waarop al die vervuiling permanent aan de orde wordt gesteld?

Ik heb wel eens het woord ‘vliegschaamte’ laten vallen. “Hebben jullie dan geen last van vliegschaamte?”  – “Nee, daar hadden ze geen last van gehad.”

Wees waakzaam

Maar eigenlijk, beste mensen, wil ik het vandaag met u hebben over een heel ander soort waakzaamheid. Iets dat mij de laatste maanden erg bezighoudt en waar ik graag met u over wil nadenken. Vanuit het geloof, gelovige tradities, religies kennen wij gebruiken en verschijnselen, die door huidige wetenschap niet verklaard kunnen worden.

Neem bijvoorbeeld het gebed. Gelovige mensen bidden. Ze richten zich daarbij tot een Opperwezen, hun Schepper, de Heilige Geest en vragen om zegen: voor henzelf, voor anderen. Afstand speelt daarbij geen rol. Je kunt net zo goed bidden voor je zieke buurman als voor je tante in Australië. Het gaat om de liefdevolle intentie van de bidder.  Die is van invloed. Bij genezingen zegt Jezus ook nooit: ‘Ík heb u genezen,’ maar ‘Uw gelóóf heeft u gered’.

Denk ook aan bijna-doodervaringen, verschijningen (Lourdes), genezingen, bilocatie (dat iemand op twee plaatsen tegelijk kan zijn) , elevatie (waarbij de zwaartekracht lijkt te zijn opgeheven). Middels heilige boeken en overleveringen zijn deze gebruiken en verschijnselen tot ons gekomen. Religieus aangelegde mensen kunnen zich daarin vinden en nemen ze over. Soms ook op grond van eigen ervaringen. Intuïtief zoeken zij in gebed contact met God en vinden dat zinvol, hoewel daar geen enkel wetenschappelijk bewijs voor is.

Kwantumfysica

Hoewel, daar lijkt langzamerhand toch verandering in te komen. De wetenschap, de natuurkunde, is de laatste honderd jaar steeds dieper doorgedrongen in de microscopische structuur van de werkelijkheid: moleculen, atomen, atoomkernen, protonen, neutronen, elektronen en tenslotte nog weer kleinere deeltjes waaronder quarks. Dan zitten we in het domein van kwantumfysica.

Die kwantumfysica heeft de wereld van de wetenschap op zijn kop gezet. Die allerkleinste deeltjes blijken niet zomaar deeltjes te zijn,  zoals men van te voren dacht, maar hebben ook niet-materiële eigenschappen. Ze hebben nog het meest weg van licht, fotonen, bewegende energie, trillingen. Die  deeltjes kunnen op meerdere plaatsen tegelijk zijn. Bovendien kan het ene deeltje invloed uitoefenen op een ander deeltje, dat zich duizenden kilometers verderop  bevindt.

Vanuit verschillende proeven lijkt daarbij de intentie, de gedachte van de waarnemer, de onderzoeker invloed te kunnen uitoefenen op de uitslag van het experiment. Ook het begrip tijd en ruimte krijgen in de kwantumfysica een andere lading. De werkelijkheid lijkt ten diepste geestelijk, niet-materieel te zijn. Deeltjes lijken een soort bewustzijn te hebben, begrijpt u wel.

Raakvlak

U begrijpt dat natuurlijk niet. Ik ook niet. Ik heb mij van te voren ook afgevraagd, of ik de mensen van de Ekklesia hier mee moet lastig vallen. Ik vond van wel. Ik zou het mezelf kwalijk nemen, als ik het niet over zou hebben.

Al deze door de wetenschap ontdekte eigenschappen hebben een opmerkelijk raakvlak met het denken van de spirituele mens. Er lijkt nu een wetenschappelijke basis te komen van hetgeen mensen intuïtief hebben geloofd en door godsdiensten al vanaf het begin wordt verkondigd

Wellicht dat u over dit onderwerp iets leest of hoort. Ik wil voorkomen, dat u zich dan afvraagt: waarom heb ik daar in de Ekklesia nooit iets over gehoord?

Brein als ontvangststation

Voorheen was men ervan overtuigd dat het bewustzijn door de hersenen werd gegenereerd (‘Wij zijn ons brein’) en ervaringen los van de hersenen niet mogelijk waren. Maar mensen die een bijna-doodervaring hebben gehad laten zien dat men ook ervaringen kan hebben buiten de hersenen om: wanneer die door ziekte of beschadiging zijn uitgeschakeld. Dan lijkt het erop dat hersenen eerder een soort ontvangststation zijn van een hoger bewustzijn.

Een Amerikaanse hartchirurg had gedurende zijn doktersloopbaan al veel mensen gesproken die hem van zo’n bijna-doodervaring vertelden. Hij hoorde die mensen dan vriendelijk en welwillend aan, maar wist als specialist natuurlijk wel dat dat geen echte ervaringen van die mensen konden zijn geweest. Totdat hij zelf door een ernstige hersenontsteking een week lang in coma kwam te liggen. Tijdens die week maakte hij een ingrijpende spirituele reis, terwijl zijn hersenen niet functioneerden. Als door een wonder herstelde hij. En schreef er meerdere boeken over. Totaal bekeerd.

Oerenergie ingekleurd

In de Schrift krijgt deze mentale grondlaag, deze oerenergie die ten grondslag ligt aan de hele werkelijkheid, een eigen inkleuring:  Schepper van hemel en aarde, Heilige Geest, Goedheid, Liefde. En in Jezus nog persoonlijker: Vader, Goede Herder, Koning.

Iemand met wie wij een liefdevolle relatie mogen hebben.

Dat wij ons van die verbondenheid meer en meer bewust mogen zijn.

Amen