Wees waakzaam

Overweging op zondag 3 december 2023
door Jan Glorius

Bij: Jesaja 63: 19b – 64: 9 en Marcus: 13,24 – 37

Het Noorse stadje Rjukan, ingeklemd tussen twee bergruggen, is een sombere, donkere plaats. Van begin september tot eind maart komt de zon niet boven de bergtoppen uit. Al in 1913 bedachten ingenieurs een plan om grote spiegels op de Noordelijke bergtoppen te plaatsen, die het zonlicht vanachter Zuidelijke bergketen konden opvangen en weerkaatsen naar het plein in het centrum van het stadje. Dat plan bleek toen te ambitieus, maar honderd jaar later kon het plan alsnog worden gerealiseerd. Resultaat is dat je er nu zowel ‘s zomer als ’s winters in de zon kunt zitten.

We kunnen niet zonder licht! Van duisternis en donkerte worden we somber en depressief. En als de zon ons niet kan bereiken en het duister ons omringt, bedenken we kunstgrepen om tóch licht te hebben: zoals een zonnespiegel. Of een adventskrans…

Jezus bezoekt de tempel

Bij de lezing uit het evangelie volgens Marcus vallen we midden in een gesprek van Jezus met vier van zijn leerlingen: Petrus, Jacobus, Johannes en Andreas. Het is goed om te weten waar ze het over hebben en wat er aan dit gesprek vooraf gaat. Jezus is in Jerusalem en bezoekt drie keer de tempel. De eerste keer, is na de intocht,
maar hij doet dan niets bijzonders. ‘Omdat het al laat was,’ zo verklaart Marcus. De volgende dag gaat Jezus opnieuw naar de tempel en nu grijpt hij wél in. Hij houdt er grote schoonmaak, want: ‘mijn huis moet voor alle volken een huis van gebed zijn, maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt’. De derde dag brengt hij lange tijd door in de tempel om er te onderwijzen en te discussiëren met de Farizeeën en Schriftgeleerden. Als Jezus de tempel verlaat zegt hij nog dat ‘geen steen van deze tempel op de andere zal blijven’.

Geen steen van deze tempel zal op de andere blijven.

Jezus en de vier leerlingen gaan vervolgens naar de Olijfberg, met uitzicht op de imposante gebouwen en enorme stenen van de Tempel. Jezus herhaalt dat er geen steen op de andere zal blijven. Dan stelt Petrus de vraag: ‘Vertel ons, wanneer gaat dat allemaal gebeuren en aan welke tekenen kunnen we herkennen dat het zover is?’ Jezus vertelt over oorlogen en oorlogsdreigingen, over de vervolgingen en martelingen die de leerlingen te wachten staan, over een tijd van verschrikkelijke verdrukking, over valse Messiassen en valse profeten.

Vorige week lazen we de versie van deze toespraak volgens Mattheüs, die nog wat heftiger klinkt. René had daar een mooie uitleg bij, die kun je op de website nalezen. ‘Jullie moeten oppassen,’ zegt Jezus, ‘Ik heb het jullie allemaal van te voren gezegd’. En dan zijn we gebleven waar de lezing van vandaag begon. Het gesprek gaat verder.

Het einde der tijden

We horen over de dagen ná de verschrikkingen, dagen waar zon en maan en sterren en Hemelse machten wankelen, buitelen en verbleken. ‘Dan zal men de Mensenzoon zien komen op de wolken.’ En alle uitverkorenen worden verzameld, uit alle windstreken en alle uiteinden. Dat is een perspectief waarmee alles uiteindelijk, aan het einde van de tijd – goed komt!

Om het nog eens duidelijk te maken, trekt Jezus de vergelijking met een vijgenboom. Het is wat merkwaardig dat Jezus alle ellende, oorlogen, vervolgingen en valse profetieën die komen gaan, ziet als het uitlopen van takken en het groen worden van een vijgenboom, als lente-tekenen en de komst van de zomer.

Naar onze tijd vertaald: wie van ons durft de oorlog in Oekraïne, de oorlog in Gaza en Israël, de massamoorden in Sudan, de onomkeerbare opwarming van de aarde,
de polarisatie in ons land en alle fake-news te duiden als een lente, als de komst van de zomer? Het stemt eerder tot wanhoop dan tot hoop. Jezus lijkt dat hier wél te doen.

Aan het eind komt alles goed

Het komt goed, volgens Jezus: ‘Hemel en aarde zullen verdwijnen’, dus óók al die menselijke dingen als oorlogen, geweld, onderdrukking en vernietiging van de natuur.
Onze ziekten, verdriet en ellende: ooit gaat het allemaal voorbij. En Jezus voegt er – misschien als verklaring – aan toe: ‘maar mijn woorden verdwijnen nooit’.

Gods Woord was, is en blijft het fundament waarop alles is gebaseerd, ondanks alle ellende en treurnis. Daarmee wordt Jezus als een zonnespiegel, hoog op een berg,
die licht en hoop brengt in het duistere dal van ons menselijk bestaan.

Volgens sommige weerkaatst de mens Jezus het Goddelijk Licht, volgens anderen is Hij Zelf het Goddelijke Licht. Een Licht waar we in de advent naar uitzien en waarvan we de komst met Kerstmis gaan vieren.

Opdracht tot waakzaamheid

Hier zou ik bijna ‘Amen’ zeggen om de overweging af te sluiten: maar we zijn nog niet klaar. Want wat schieten wij hier en nu op met dat Woord van Jezus dat nooit zal verdwijnen? Wat kunnen al die mensen in verdrukking -de oorlogsslachtoffers, de vluchtelingen en ontheemden- daarmee? Helemaal niks! Hun verdriet, ellende en wanhoop worden er niet minder om. En ook de onze niet.

Gelukkig komt er nóg een stukje: het gesprek van Jezus met de leerlingen is nog niet voorbij. Er volgt een oproep tot waakzaamheid. Jezus vertelt over een man die op reis ging en zijn personeel de opdracht geeft de boel goed op orde te houden. Die opdracht geldt ons allen! We mogen en kunnen niet passief stil blijven zitten in de overtuiging dat alles vanzelf wel in elkaar zal donderen en daarna vast en zeker wel weer goed gaat komen, ooit, aan het einde der tijden.

We mogen niet slaap sukkelen, onszelf niet in slaap sussen met een blik op een Goddelijke Toekomst. We worden uitgedaagd alert te blijven. Het is onze taak om het huis – dat onze wereld is – goed te beheren, te blijven werken aan vrede, een schone aarde en een menswaardig bestaan voor iedereen.

Mensen van het Licht

Dat kunnen we doen, ieder op onze eigen manier, door ons leven te leiden naar het lichtende voorbeeld dat Jezus is, met zorg en aandacht voor elkaar en voor de zwaksten op de eerste plaats. Als wij mensen van het Licht worden kan en zal de heer des huizes komen, ’s avond of midden in de nacht of bij het eerste hanengekraai
of ’s morgens vroeg.

Wij zullen erbij zijn, waakzaam!

Kijk Heer, Uw Huis ligt er netjes bij, aan ons ligt het niet…

Amen