Pasen 2025: rond het licht

Overweging op zaterdag 19 april 2025
door Jeffrey Korthout

We leven in duistere tijden. Overal om ons heen lijkt de roffel van de oorlogstrom te klinken: in Gaza, in Oekraïne, in Soedan. Waar ter wereld eigenlijk niet? Ook om ons heen klinkt de roep om meer wapens, meer legers en meer hekken. En in de kranten zien we hoe de machtigen der aarde van onze tijd, zoals Poetin en Trump, misbruik maken van de macht die hen gegeven is. De macht die ze gegeven is, maar die ze niet meer willen doorgeven of teruggeven. Rechtsverachting en rechtsverkrachting is wat zij voorstaan. Alles wat recht was, lijkt krom te worden. De mensen die er tegen strijden worden monddood gemaakt, of echt dood. Onschuldig vergoten bloed, zoals ook het bloed van Christus zelf onschuldig vergoten werd. De kerken van de wereld staan in brand of worden kapot gebombardeerd. En dan bedoel ik niet alleen de gebouwen, maar vooral en bovenal de mensen zelf. De mensen zelf, die het lichaam van Christus vormen. Ze lagen in stukken gereten in de straten van het Oekraïense Soemy, nadat ze door een clusterbom werden getroffen op weg naar de viering van Palmpasen. Of ze liggen dood en begraven in een woestijn met hun hulpverlenerstenue nog aan. Doodbevreesd horen daarom ook wij de hoefslag van het beest overal om ons heen. Mijn nood om hoop en licht was in mijn leven zelden zo groot als nu. De nood om hoop en licht is misschien wel voor velen zelden zo groot geweest als nu. Wanneer verdwijnt de duisternis weer uit ons leven? Wanneer stopt de oorlogstrom met roffelen? En wanneer wordt wat krom geworden is weer recht? God, waar ben je gebleven? Mijn God, mijn God, waarom heb jij ons verlaten?

Licht te midden van de duisternis

Sommigen zeggen: maak je niet druk, er is nog genoeg hoopvols te zien en te vinden. Kijk naar wat er wel goed gaat en niet naar wat er allemaal mis gaat. Als je de andere kant opkijkt dan zie je die duisternis niet. Dan kijk je er gewoon van weg. Maar, zo geloof ik, onze uiteindelijk redding is niet daar. Dat wil zeggen: het geeft wel wat hoop om te zien dat niet alles verloren is. Maar onze redding is het niet. Het is meer een vluchtheuvel in deze duistere tijd. En dat is heus belangrijk, maar onze redding is het niet. Die redding is namelijk paradoxaal genoeg juist waar de duisternis is. Misschien zelfs wel waar de duisternis volmaakt lijkt: waar het duister diep is als de nacht en zwart is als inkt. Want juist daar, en vooral daar, zo geloof ik, ontspringt meer dan hoop alleen. Daar begint onze redding. In diepe duisternis is namelijk elk sprankje licht extra goed te zien. Want als een sprankje licht de tot zover ogenschijnlijk volmaakte duisternis binnendringt, moet de duisternis wijken. Het duister kan dan niet meer volmaakt zijn. Wat krom geworden is begint dan recht te trekken. Wat uitgeroeid leek, begint dan weer te groeien. Wat dood leek, begint dan weer te leven. Dat sprankje licht komt tot ons als een pijnscheut in ons geweten: zo kan het niet langer, ik moet wat doen! Of als een droom die je doet besluiten te gaan leven naar een betere wereld dan deze. Of in het hart van soldaten, die vechtend voor ieders vrijheid, ondanks al het bloedvergieten, een sprankje hoop houden dat het beter gaat worden. Het is daar waar iemand met gevaar voor eigen leven durft op te staan tegen het onrecht en zegt: nu is het klaar. Weg met de bek die ons kleineert en dood die ons regeert! En het is er wanneer we in het stemhokje kiezen voor iedereen in plaats van voor onze eigen onderbuik.

Een kerkje op Ameland

Jaren geleden was ik tijdens mijn zomervakantie eens op Ameland. Tijdens een fietstocht ontdekten mijn man en ik daar een mooi klein kerkje. Eenmaal binnen waren we meteen onder de indruk: een mengeling van traditionele kerkbouw met eigentijdse versieringen. De muur en de plafondschilderingen waren prachtig, veelkleurig en veelzeggend. Ook de Mariakapel in een van de kleine aanbouwen was bijzonder. Door het gebruik van moderne techniek werd je als het ware welkom geheten door de ruimte. Betoverd door deze bijzondere plek kwamen we in gesprek met de mensen van deze kerk. Ze vertelden ons over de renovatie van de kerk na een grote brand. Ergen in februari 2013 brandde dit kerkje namelijk volledig uit. Alleen de muren stonden nog overeind. Voor de kleine 1200 zielen tellende katholieke gemeenschap op Ameland was dit een enorme klap. Zou dat ooit nog goed komen? Betekende dit het einde van hun gemeenschap? Maar door een aantal vrijwilligers werd er een inzamelingsactie gehouden en uiteindelijk was er tegen alle verwachtingen in toch genoeg geld om het kerkgebouw te herstellen. En niet alleen geld, ook kunstenaars en constructeurs boden zich aan om mee te helpen.

Een groene loot

Het bijzondere is dat er in de tussentijd, precies daar waar het daglicht het kapotte dak binnendrong, er in de gescheurde vloer, tussen de puinhopen, een groene loot van een jonge boom opkwam. Een foto van deze groene loot staat voorop het boekje. De loot lijkt te zeggen: juist hier, juist tussen dit verschroeide puin, op deze plaats waar alle hoop verloren lijkt en alleen nog maar duisternis te verwachten is, juist hier bloeit het leven opnieuw op. Daarom groei ben ik hier gaan groeien: om jullie dat te laten zien. Na de herbouw van de kerk hebben ze de loot voorzichtig uit de vloer gehaald en voor de kerk geplant. Inmiddels is het een aardig boompje aan het worden. Voor mij is dat Pasen: als tegen gezond verstand in, alles toch weer goed komt. Als tegen beter weten in, dood weer leven wordt. Als in de rokende puinhopen van vernietiging een groene twijgje ontspringt. Als woestijnen weer gaan leven door levend water. Als wat krom geworden is weer recht wordt.

Boodschap van Pasen

Pasen wil ons iets vertellen: dat juist als alle hoop verloren lijkt er toch hoop is. Tegen beter weten in. Want juist toen Jezus door ons toedoen stierf en zelfs God ons niet meer leek te kunnen redden, juist toen, juist daar, liet God ons zien, dat daar onze redding begint. Zelfs in de diepste duisternis van de dood waarin alles verloren lijkt. Want na drie dagen kwam er licht in die duisternis. De steen van het graf van Jezus werd weggerold en het licht drong nog verder zijn graf binnen. Het licht drong zelfs zijn dood binnen. Jezus leefde weer! De vrouwen, die dit als eerste mochten aanschouwen konden hun ogen niet geloven. Net als de anderen die ze het vertelden hun oren niet konden geloven. Totdat Hij ook aan hen verscheen en ze er niet meer omheen konden. Ze mochten zijn wonden voelen. Jezus was niet meer dood, hij leefde! En dat alles gebeurde, zodat wij zouden zien en weten wat God werkelijk is: leven tegen alle wanhoop en doodsheid in! En zodat we zouden weten waar God werkelijk is: juist daar waar alle hoop verloren lijkt en de duisternis de strijd gewonnen lijkt te hebben. God is als een groene loot van een jonge boom, die opschiet tussen de rokende puinhopen. Steeds opnieuw en voor altijd. Tot aan het einde van de tijd.

Daarom is deze Paasnacht anders, want deze nacht staat Christus in ons midden op. Het is de nacht van bevrijding uit alle duisternis en doodsheid. Het is de nacht waarin het licht zegeviert en met luister het duister verdrijft. Het is de nacht van bevrijding uit het slavenhuis – op droge voeten door de grote zee. Het is de nacht van bevrijding waarin de ketenen van de dood zijn verbrijzeld. Het is de nacht van nieuw en opnieuw leven. Want net als toen wordt ook vannacht onze steen weggerold. Wij zullen uit de grond opstaan. Onze ogen kunnen het licht verdragen. We lopen en struikelen niet. We spreken en verstaan onszelf. En alle mensen komen ons tegemoet: wij zijn in bekenden veranderd. Dan zullen wij leven. Nu zullen wij leven.

Zalig Pasen lieve mensen!